Tym razem chciałabym przedstawić Wam stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu na temat zasadności stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto.
Autoimmunizacyjne choroby tarczycy, do których zalicza się chorobę Gravesa i Basedowa, destrukcyjne zapalenia tarczycy o podłożu autoimmunizacyjnym (np. poporodowe zapalenie tarczycy) oraz przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy (chorobę Hashimoto), należą do najczęstszych chorób autoimmunologicznych u człowieka. Choroby te są wywołane odpowiedzią immunologiczną przeciwko antygenom komórek tarczycy. Wśród czynników osobniczych i środowiskowych związanych z rozwojem chorób wymienia się:
Choroba Hashimoto a dieta bezglutenowa, tak, czy nie? Potencjalne zagrożenia.
Przez wiele lat termin nietolerancja glutenu był kojarzony bardziej z chorobą trzewną (celiakią). Dzisiaj obejmuje on także alergię na gluten i tzw. nieceliakalną nietolerancję glutenu. Celiakia charakteryzuje się zapaleniem jelita cienkiego u osób predysponowanych genetycznie, spowodowanym niewłaściwą reakcją immunologiczną na gluten. W konsekwencji dochodzi do uszkodzenia enterocytów, czego efektem są zaburzenia wchłaniania. Alergia natomiast zwykle dotyczy nadwrażliwości na białko pszenicy i jest reakcją IgE-zależną.
Pacjenci z chorobą trzewną (celiakia) mają nasilone ryzyko chorób tarczycy na tle autoimmunizacji, i odwrotnie. Względnie duży odsetek osób z autoimmunizacyjnym zapaleniem tarczycy choruje na celiakię. Jednakże wciąż obecnie brak jest dowodów na to, że dieta bezglutenowa u osób z chorobą Hashimoto bez współistniejącej celiakii korzystnie wpływa na przebieg choroby. Co więcej, w przypadku złego jej zbilansowania, niesie ze sobą ryzyko wielu niekorzystnych skutków zdrowotnych, w tym chorób układu sercowo-naczyniowego.
Dieta bezglutenowa zwiększa ryzyko niedoborów składników mineralnych i witamin, a także ryzyko otyłości ze względu na wysoki indeks glikemiczny diety bezglutenowej.
Dieta bezglutenowa może prowadzić do nadmiernej podaży energii w diecie. Badanie porównawcze żywności wykazało iż, produkty bezglutenowe zawierały więcej tłuszczu, w tym tłuszczów nasyconych, więcej sodu, a mniej błonnika i białka niż odpowiedniki zawierające gluten. W innych badaniach wykonanych wśród pacjentów z celiakią stosujących dietę bezglutenową stwierdzono wiele nieprawidłowości, w tym zbyt niskie spożycie kwasu foliowego, witaminy C i witaminy B12. Wiele innych badań wykazało także, że pacjenci na diecie bezglutenowej dostarczają z pożywieniem mniej magnezu, cynku, wapnia i witaminy D. Okazuje się również, iż około 30% pacjentów po roku od diagnozy i stosowaniu diety bezglutenowej nabywa cech zespołu metabolicznego oraz nasila się ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, które przypisuje się ograniczeniu spożycia produktów pełnoziarnistych.
Dieta bezglutenowa może zaburzać mikroflorę jelitową.
W kolejnych badaniach zauważono, że w kale pacjentów z celiakią stosujących dietę bezglutenową zmniejsza się różnorodność bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, zawartość kwasu octowego, propionowego, masłowego i ogólnej ilości krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.
Dieta bezglutenowa zwiększa ryzyko narażenia na niektóre substancje szkodliwe.
Stwierdzono, iż dieta bez glutenu w której podstawę stanowi ryż i jego przetwory, może zawierać wyższe, niż dieta tradycyjna ilości nieorganicznego arsenu. Dzieje się tak dlatego, że większość odmian ryżu zawiera wysoki poziom rakotwórczego arsenu. Natomiast, nadmierna zawartość arsenu w diecie może zwiększyć ryzyko chorób serca, cukrzycy i nowotworów. Z kolei przewaga przetworów kukurydzianych może zawierać nadmierne ilości także rakotwórczych mykotoksyn.
Podsumowując, przed wprowadzeniem diety bezglutenowej w chorobach autoimmunologicznych tarczycy należy wykonać serologiczne badania przesiewowe w kierunku celiakii, czy też alergii. Oczywiście nie można wykluczyć, że u części chorych na chorobę Hashimoto może współwystępować nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, co może uzasadniać wprowadzenie diety bezglutenowej. Jednakże każdy taki przypadek należy dobrze skonsultować z lekarzem i dietetykiem.
Bibliografia:
Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowe-go, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN); https://zdk.wum.edu.pl/sites/zdk.wum.edu.pl/files/czerwiec_2018_stanowisko_polspen.pdf
Postępy Żywienia Klinicznego | Nr 2/2018 (47) | Tom 14
