Choroba stłuszczeniowa wątroby. Pozornie „niewinne schorzenie’’.
Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD) dotyczy milionów ludzi na całym świecie. Choroba polega na nadmiernym nagromadzeniu ciał tłuszczowych (głównie triglicerydów) w hepatocytach (komórkach wątroby). Do wątroby trafiają tłuszcze pochodzące z posiłków oraz uwolnione z zapasów w tkance tłuszczowej. W prawidłowych warunkach pochodzące z tłuszczów kwasy tłuszczowe są spalane i przekształcane w energię w mitochondriach, czyli tzw. komórkowych elektrowniach. Przy nadmiernej podaży tłuszczów dowożone do wątroby kwasy tłuszczowe ulegają nagromadzeniu.
Wpływ na to ma przede wszystkim nieprawidłowe żywienie (dieta bogata w tłuszcze, węglowodany, niedobór białka, małe spożycie antyoksydantów – wit.E, C, beta-karotenu i błonnika) oraz mała aktywność fizyczna. Niepokojące jest zjawisko narastania tego schorzenia u dzieci i młodzieży. Występuję ono u 53% dzieci otyłych – to naprawdę dużo. Mamy już doniesienia o występowaniu stłuszczeniowej marskości wątroby u uczniów szkół podstawowych. Może się pojawić np. u niektórych młodych, szczupłych kobiet w wyniku stosowania tabletek antykoncepcyjnych. Także, u pacjentów z łuszczycą występuje zwiększone ryzyko rozwoju niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.
Wyróżnia się 4 stadia niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby:
U większości pacjentów choroba przebiega bezobjawowo (45-90%). Niekiedy mogą pojawić się nieswoiste dolegliwości: uczucie przewlekłego zmęczenia, osłabienie, obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej, pobolewania lub dyskomfort w prawym podżebrzu. Szybkie gromadzenie się tłuszczu w komórkach wątrobowych spowodowane spożywaniem nadmiernej ilości pokarmu może powodować ból pod prawym łukiem żebrowym wynikającym z rozciągania się torebki wątroby. Stłuszczenie wątroby jest czynnikiem ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Większość pacjentów ze stłuszczeniową chorobą wątroby umiera właśnie na serce lub udar.
Z czynników żywieniowych należy tutaj wymienić zbyt wysokie spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, także dieta bogata w węglowodany, zwłaszcza cukry proste oraz słodkie napoje zawierające fruktozę. Wysokie spożycie fruktozy prowadzi do hipertriglicerydemii i wątrobowej oporności na insulinę.
Innymi czynnikami są: gwałtowna utrata masy ciała (bardzo drastyczne diety, ale i nieregularność posiłków z długimi przerwami między posiłkami, niekontrolowane głodówki), celiakia, zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników). Znany jest także wpływ wielu leków: tetracyklina, cytostatyki, witamina A w nadmiarze, salicylany, duże dawki estrogenów.
Czynniki egzogenne, choroby i inne stany patologiczne, w których wystąpić może stłuszczenie wątroby.
Źródło: http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2015/06/pnm_2013_031-037b.pdf
Diagnostyka:
Najczęściej występującą nieprawidłowością w badaniach laboratoryjnych jest wzrost aktywności ALAT i AspAT oraz GGTP we krwi. Nieprawidłowy profil lipidowy stwierdza się u 25%-75% chorych, u których można rozpoznać podwyższony poziom glukozy na czczo, różne dyslipidemie. W niektórych przypadkach stwierdza się nieprawidłowe wskaźniki gospodarki żelazem – zwiększenie żelaza i ferrytyny.
Niebezpieczna otyłość brzuszna.
Otyłość brzuszna już sama w sobie zwiększa ryzyko stłuszczenia wątroby, gdyż tkanka tłuszczowa trzewna uwalnia duże ilości kwasów tłuszczowych. Zjawisku temu sprzyja palenie papierosów oraz pobudzenie współczulnego układu nerwowego. Nagromadzenie tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej predysponuje do zaburzeń lipidowych. Dochodzi wówczas do nagromadzenia kwasów tłuszczowych w hepatocytach. Z kolei kwasy tłuszczowe są główną przyczyną stresy oksydacyjnego, co prowadzi do powstania nadmiernych ilości wolnych rodników tlenowych, które uszkadzają różne komórki i tkanki w organizmie.
Mikroflora jelitowa.
Zmienione stosunki ilościowe i jakościowe flory jelitowej i powstające z niej endotoksyny bakteryjne docierające do wątroby drogą krwi wrotnej stymulują TNFα (białko, które m.in. pobudza wątrobę do produkcji białek ostrej fazy, w tym CRP, zwiększa insulinooporność tkanek obwodowych.). Istnienie osi jelita-wątroba powoduje, że organ ten jest najbardziej narażony na toksyny pochodzące z absorpcji jelitowej. U pacjentów z NAFLD znacznie częściej obserwuje się uszkodzenie bariery jelitowej oraz przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO).
Zalecenia żywieniowe:
Krótko podsumowując, jeśli chodzi więc o żywienie .…. wciąż panuje przekonanie, że to przede wszystkim tłuszcze generują stłuszczenie wątroby. Tymczasem są to głównie węglowodany! I to je trzeba najbardziej ograniczać w diecie.
Wykazano w badaniach wpływ połączenia aktywności fizycznej oraz suplementacji witaminą E w dawce 800 mg/dobę na obniżenie wartości enzymów wątrobowych we krwi oraz na redukcję stłuszczenia wątroby. Witamina E jako antyoksydant również działa hamująco na proces włóknienia. Inne badania potwierdziły jednak, że witamina E nie hamowała NAFLD znacznie bardziej niż sama zmiana stylu życia.
Wykazano również pozytywny wpływ sylimaryny — wyciąg z ostropestu plamistego na redukcję masy ciała, obniżenie poziomu enzymów wątrobowych czy stopień destrukcji wątroby. Podobne działanie wykazuje ekstrakt z zielonej herbaty.
Bibliografia: