Ale od początku …
Melatonina jest hormonem, który pełni rolę w regulacji godzin snu i czuwania w ciągu doby. Podstawowym regulatorem wydzielania melatoniny jest cykl światło-ciemność. Melatonina jest hormonem produkowanym głównie przez komórki gruczołowe szyszynki. W ciągu dnia stężenie tego hormonu w surowicy jest małe (10–20 pg/ml), natomiast w nocy wyraźnie zwiększa się, aby osiągnąć najwyższe wartości (80–150–200 pg/ml) między godziną 24.00 a 3.00. Z dotychczasowych doniesień wynika, że wydzielanie melatoniny zmienia się wraz z wiekiem. Największą aktywność wydzielniczą obserwuje się w okresie pełnej dojrzałości biologicznej (20-40 lat). Po 30-tym roku życia wydzielanie melatoniny systematycznie zmniejsza się, aż po 65-tym roku życia zanika rytm dobowy wydzielania melatoniny.
Jej rola jednak na tym się nie kończy. Melatonina wykazuje wielokierunkowe działanie w obrębie przewodu pokarmowego wpływając zarówno na jego czynność fizjologiczną, jak również na toczące się w nim procesy chorobowe. Do chwili obecnej opisano zmiany sekrecji i metabolizmu melatoniny w niektórych chorobach układu trawiennego, m.in. w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, dyspepsji czynnościowej, zespole jelita nadwrażliwego, nieswoistych zapaleniach jelit oraz chorobach nowotworowych.
Melatonina podobnie jak serotonina jest produkowana przez komórki enterochromafinowe rozsiane na całej długości przewodu pokarmowego, a także w trzustce i drogach żółciowych. Obecność melatoniny stwierdzono w przełyku, żołądku, dwunastnicy, jelicie cienkim i grubym.
Melatonina powstająca w przewodzie pokarmowym steruje ruchami jelit, wykazuje działanie protekcyjne w stosunku do błony śluzowej przewodu pokarmowego, chroniąc ją przed powstaniem wrzodów i przyspieszając gojenie się obecnych już zmian. Uważa się, że zapobiega ona powstawaniu stanów zapalnych indukowanych stresem, etanolem, kwasem acetylosalicylowym, niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi.
ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO
Zjawisko nadwrażliwości trzewnej, szczególnie często spostrzegane jest u osób z zespołem jelita nadwrażliwego (ZJN). U większości pacjentów z tą chorobą odczucia bólowe pojawiają się nawet przy prawidłowej motoryce jelit.
Wiele danych literaturowych wskazuje na korzystny efekt terapeutyczny stosowania melatoniny u chorych z ZJN. W badaniach zaobserwowano, że zastosowanie hormonu w dawce 3 mg na dobę przez 8 tygodni istotnie poprawiało jakość życia pacjentów z ZJN w porównaniu do grupy leczonej placebo. Wykazano także wyraźne zmniejszenie dolegliwości bólowych, wzdęć brzucha oraz nieprawidłowego odczuwania potrzeby defekacji.
DEPRESJA SEZONOWA
Zaburzeniom czynnościowym przewodu pokarmowego często towarzyszą objawy depresji. U osób z depresją stwierdzono m.in. obniżenie wydzielania melatoniny w godzinach nocnych. Do obniżenia wydzielania melatoniny dochodzi także w okresie jesienno-zimowym, co może prowadzić do sezonowej depresji. Z tego też powodu, choroby układu pokarmowego, a szczególnie zaburzenia czynnościowe, mogą przebiegać z zaostrzeniem objawów w okresie jesienno-zimowym i remisją w okresie letnim.
Antyoksydacyjne właściwości melatoniny
Związek ten jest jednym z najbardziej efektywnych zmiataczy wolnych rodników. Niektórzy autorzy sugerują, że jej właściwości antyoksydacyjne są znacznie skuteczniejsze niż działanie glutationu, witaminy E lub kwasu askorbinowego. Oprócz właściwości antyoksydacyjnych melatonina ma również właściwości onkostatyczne, co oznacza, że hamuje wzrost niektórych nowotworów.
Stres znacząco obniża poziom melatoniny. Hormon ten nie tylko łagodzi skutki uboczne chemioterapii, ale także efektywnie usuwa komórki nowotworowe. Niestety okazuje się, że długotrwałe, wręcz nałogowe wpatrywanie się w ekrany (telewizorów, smartfonów, komputerów) silnie tłumi działanie tego chemoprewencyjnego hormonu.
Korzystne działanie tego hormonu opisano także w chorobach przyzębia, gdzie oprócz efektu antyoksydacyjnego, zmiatania wolnych rodników, działania przeciwzapalnego podkreśla się jej stymulujący wpływ na tworzenie tkanki kostnej.
Dobry sen to naturalne lekarstwo dla każdego
Przedstawione dane wskazują na coraz większe zainteresowanie melatoniną i jej możliwościami wykorzystania terapeutycznego. Melatonina może być bardzo dobrym uzupełnieniem terapii w omawianych schorzeniach. Jednakże każda suplementacja powinna być zawsze uzgadniania z lekarzem, zwłaszcza kiedy pacjent jest leczony przewlekle i stosuje leki (mogą pojawiać się interakcje z przyjmowanymi lekami). Najlepiej jeśli zadbamy o zdrowie, stosując się w pierwszej kolejności do zasad higieny snu. Znajdźmy swój naturalny dobowy rytm, nie używajmy stresogennych „rozpraszaczy” w swojej sypialni w postaci telefonów czy komputerów, wyciszajmy się przed snem. Jeśli to nie zadziała, skorzystajmy z porad specjalisty.
Bibliografia:
