Jak wspomóc chorą wątrobę? Stłuszczenie wątroby i co z tym można zrobić.
Można żyć z jedną nerką, bez woreczka żółciowego, bez śledziony. Można nawet funkcjonować bez żołądka. Ale bez wątroby, największego wewnętrznego organu człowieka wpływającym na homeostazę całego organizmu, nie można żyć! Rzadko myślimy o naszej wątrobie, rzadziej też się o niej pisze, a jest to narząd o bardzo dużym znaczeniu, którego złe funkcjonowanie można łatwo naprawić, jeśli schorzenie zostanie w miarę szybko wykryte.
Wątrobie przypisuje się ponad 500 funkcji, ale jej głównym zadaniem jest filtrowanie krwi i oczyszczanie jej z trucizn/toksyn, pochodzących zarówno z zewnątrz, jak i produkowanych w organizmie. Tak więc to co spożywamy ma ogromny wpływ na stan zdrowia wątroby i całego organizmu.
Najczęstsze choroby wątroby z którymi może mieć do czynienia dietetyk to alkoholowa oraz stłuszczeniowa choroba wątroby. Tak zwana niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, na której chciałabym się tutaj skupić (NAFLD) polega na nadmiernym nagromadzeniu ciał tłuszczowych (głównie triglicerydów) w hepatocytach. Przez długie lata możemy zmagać się z postępującą chorobą i praktycznie nie odczuwać dolegliwości bólowych. Ale zaczyna odzywać się kiedy bywa już mocno zatruta, a wskutek przekrwienia zaczyna uciskać unerwioną torebkę wątrobową.
Co wpływa na zmiany patologiczne wątroby? Oto najważniejsze z nich:
- Niezdrowy sposób żywienia: nadmierna podaż węglowodanów (szczególnie słodkie napoje, piwo), tłuszczów zwierzęcych, brak błonnika.
- Alkohol etylowy
- Otyłość (adipokiny i inne cytokiny, szczególnie pochodzące z brzusznej tkanki tłuszczowej, a także patogenna mikroflora jelitowa - to czynniki inicjujące proces zapalny w wątrobie)
- Cukrzyca
- Niedobór białka w diecie
- Nadciśnienie tętnicze
- Gwałtowna redukcja wagi ciała (drastyczne odchudzanie się)
- Niedobór witaminy B12
- Niektóre leki
- Nietolerancja fruktozy
Ostatnio poznane współistnienie:
- Zespół policystycznych jajników
- Niedoczynność tarczycy
- Zespół bezdechu nocnego
Jak powinna wyglądać dieta?
U osób ze stłuszczeniem wątroby należy szybko rozpocząć leczenie dietetyczne, by zapobiec przyszłym powikłaniom, takim jak niewydolność, marskość wątroby, czy nawet nowotwór wątroby. Szacuje się, iż u 20-25 proc. osób ze stłuszczeniem po latach rozwinie się marskość lub nawet nowotwór, jeśli nie podejmie się żadnych rozsądnych kroków żywieniowych.
Wątroba może się zregenerować.
Zasada powinna być prosta i jasna: im bardziej ułatwimy wątrobie proces trawienia i detoksykacji tym szybciej się zregeneruje.
Zacznijmy od tłuszczów.
Nie każdy rodzaj tłuszczu działa jednakowo na wątrobę. Według badań osoby cierpiące na NAFLD spożywały więcej tłuszczów zwierzęcych, a mniej tłuszczów roślinnych. Może to tłumaczyć, dlaczego dieta oparta głównie na produktach pełnoziarnistych, roślinach strączkowych, z większą ilością warzyw i owoców, tłuszczów spożywanych na zimno, wiąże się z mniej poważnymi przypadkami stłuszczenia wątroby. Stosowanie diety zawierającej WŁAŚCIWY tłuszcz będzie znacznie korzystniejsze. Olej lub oliwa powinna być tłoczona na zimno. Podczas smażenia w bardzo wysokiej temperaturze każdy olej zostaje uszkodzony, a spożywając go silnie obciążamy wątrobę. Smażenie jest tutaj niestosowne!
Warto poznać zdrowszy sposób przygotowywania potraw w chińskiej kuchni. Kucharz najpierw wlewa do woka wodę, potem trochę sosu sojowego lub innych sosów warzywnych. Następnie dodaje warzywa, mięso i je gotuje. Podczas tego procesu podlewa składniki wodą. Na końcu dodaje olej, chwilę jeszcze trzyma potrawę na ogniu i wyłącza. I takie „smażenie” polecam każdemu, nie tylko osobom chorym na stłuszczenie wątroby. Najpierw gotowanie na patelni/w garnku, następnie (pod koniec gotowania) dodanie oliwy/oleju.
Na co jeszcze powinniśmy zwrócić uwagę?
- Unikaj spożywania cukrów prostych oraz produktów wysokokalorycznych: słodkich napojów gazowanych, ciast, słodyczy, paluszków, chipsów. Łaknienie na słodkie można zaspokoić jadając owoce, koktajle, musy owocowe, owoce suszone bez cukru i siarki, syrop klonowy, miód (w rozsądnych ilościach).
- Pamiętaj o codziennym nawadnianiu organizmu. Pij dużo wody niskosodowej i herbat bez cukru. Napoje należy przyjmować między posiłkami. Nie powinno się popijać podczas jedzenia.
- Spożywanie nadmiernych ilości mięsa powoduje, ze stężenie amoniaku powstałego w trakcie jego przetwarzania wzrasta. Należy więc ograniczyć produkty zwierzęce i skupić się na innych produktach również bogatych w białko: strączki, ziarna zbóż, orzechy, kasze. Unikaj kupowania mięsa przetworzonego i konserwowanego (mielonki, kiełbasy, kabanosy, parówki, kiełbasy suszone).
- Zrezygnuj z alkoholu. Intensywna konsumpcja alkoholu może spowodować stłuszczenie wątroby już w mniej niż 3 tygodnie.
- Do smarowania pieczywa nie używaj masła, czy margaryny, lecz: pasty warzywne, pasty ze zmielonych orzechów, tahini, hummus, pesto, samą oliwę lub olej tłoczony na zimno.
- Zapobiegaj zaparciom poprzez spożywanie większej ilości błonnika pokarmowego, obecnego w produktach roślinnych. Polecam świeżo mielone siemię lniane, otręby owsiane, pszenne, nasiona babki jajowatej, babki płesznik, świeżych warzyw i owoców. W przypadku nadwrażliwości jelitowej zaleca się jedzenie warzyw lekko rozgotowanych. Spożywanie pokarmów o wysokiej zawartości błonnika zmniejsza ilość tłuszczów i toksyn krążących między jelitem a wątrobą.
- W przypadku mocno uszkodzonej wątroby dieta powinna ograniczać spożycie błonnika pokarmowego, ponieważ może się on przyczyniać do powstawania biegunek, wzdęć oraz innych dolegliwości.
- Kupuj tylko świeże produkty, by unikać zatruć pokarmowych.
- Z roślin leczniczych zaleca się stosowanie preparatów produkowanych z wyciągu z karczocha, z nasion ostropestu, a ponadto mniszek lekarski, miętę, kurkumę, imbir, pokrzywę, cykorię.
- Nie stosuj drastycznych oraz gwałtownych sposób na szybkie pozbycie się wagi ciała. Może dojść do nadmiernego uwolnienia dużej ilości lipidów z tkanki tłuszczowej do krwiobiegu co skutkować będzie dodatkowym stłuszczeniem wątroby.
- Unikaj podjadania między posiłkami.
- Ogranicz spożycie soli kuchennej (szczególnie u osób, u których występuje wodobrzusze).
- Zadbaj o zwiększenie aktywności fizycznej.
W kolejnym artykule podam przepisy na potrawy, za które twoja wątroba ci podziękuję:)
Bibliografia:
- Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby a otyłość; Borgis Postępy Nauk Medycznych 5b/2013, s. 31-37*Andrzej Habior; http://tiba.pl/asstes/file/6-NAFLD-I-NASH-w-otylosci.pdf
- Dietary habits and their relations to insulin resistance and postprandial lipemia in nonalcoholic steatohepatitis.; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12668986
- Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) – potencjalne właściwości prozdrowotne. BERNADETTA LIS, DOROTA GRABEK-LEJKO; https://www.researchgate.net/publication/312446314_Mniszek_lekarski_Taraxacum_officinale_-_potencjalne_wlasciwosci_prozdrowotne_Dandelion_Taraxacum_officinale_-_potential_health_benefits
- Jak nie umrzeć przedwcześnie. Dr Michael H. Greger, Gene Stone, Wydawnictwo Czarna Owca, 2016
- Zdrowa wątroba zdrowe jelita. Dr Sandra Cabot; 2007
- Zioła, które podbiły medycynę. Zbigniew T. Nowak, Wydawnictwo AA, 2015
